Nieuw licht op schematherapie: kom uit die modus!

Modi in de spotlight

Als je bezig bent met psychologie of met (het zoeken van) therapie, dan heb je de term misschien weleens voorbij zien komen: schematherapie. Een relatief nieuwe behandelmethode die de afgelopen 30 jaar is opgekomen en ontwikkeld door Jeffrey Young. De therapie is bedoeld voor hardnekkige psychische klachten die dieper gaan en lastiger te behandelen zijn dan een ‘simpele’ depressie of paniekstoornis. Vaak spreken we dan van persoonlijkheidsproblematiek.

In deze blog ga ik niet zozeer in op de inmiddels 18 (!) schema’s die ten grondslag liggen aan de schematherapie, maar wil ik je meenemen in de wereld van de “modi”. Het modusmodel is onderdeel van de schematherapie en veel therapeuten werken hier inmiddels meer mee dan met de schema’s, om verschillende redenen. Ook als je geen persoonlijkheidsstoornis hebt, is dit vaak erg herkenbaar.

Hoe voelt een modus?

Misschien ken je het wel: je voelt je plotseling super emotioneel, zonder dat je helemaal snapt waarom. Woede, verdriet, pijn, of een brok in je keel — je moet opeens je best doen om niet te gaan huilen, terwijl de aanleiding zo klein leek… Het kan zelfs zijn dat het zweet je uitbreekt, of dat je pijn in je maag of buik krijgt. Ook al weet je soms wel dat het niet helemaal reëel is, toch overvalt het je. Je reactie kan impulsief zijn: boos reageren, weglopen. Maar het kan ook zijn dat je juist dichtklapt, blokkeert en niets laat zien. Misschien dat je meteen vlucht in iets wat beter voelt. Weglachen, of bijvoorbeeld gamen, netflixen, of een paar glazen wijn.

Gevoeligheden en blauwe plekken

De aanleiding kan voor iedereen verschillend zijn: een spottende opmerking van een collega, je onbegrepen voelen door je partner, kritiek krijgen, of iemand die zijn stem verheft. We hebben allemaal pijnpunten, in meer of mindere mate. Wanneer je veel nare ervaringen hebt meegemaakt in je leven, of als kind steeds dezelfde reactie van je omgeving hebt gekregen (of juist gemist), kan het zijn dat je hier meer last van hebt. De pijnpunten zijn dan blauwe plekken geworden, waarbij maar heel weinig nodig is om ze in te drukken. Hoe meer pijn het doet, des te sterker je emotie is en hoe meer problemen het waarschijnlijk geeft in je dagelijks leven. Maar ook als je een relatief goede basis hebt, herken je je vast in bepaalde gevoelige plekken. Mensen die dichtbij je staan, weten meestal waar die zitten; het zijn de onderwerpen waarmee ze je het meest kunnen raken.

Waarom schematherapie?

Wanneer je veel last hebt van dit soort reacties, kan het helpen om er wat dieper op in te gaan en de chaos te ontwarren. Het kan namelijk veel invloed hebben op je zelfbeeld en op je relaties met anderen! Eigenlijk is elke vorm van therapie geschikt om naar jezelf te kijken, maar de schematherapie geeft heel duidelijke woorden aan dit soort heftige gevoelige plekken, waardoor ze makkelijker aan te wijzen zijn. Daarnaast bevat het meer technieken die ook met je vroegere ervaringen aan de slag gaan.

In de psychologie gaan we ervanuit dat je als mens wordt gevormd door de combinate van je eigen aanleg met de ervaringen en opvoeding die je meekrijgt. Wanneer beide goed op elkaar aansluiten en tegemoetkomen aan je behoeften als kind, ontwikkel je gezonde “schema’s”. Oftewel, de brillen waardoor je naar jezelf, anderen en de wereld kijkt zullen realistisch-positief zijn. Je kunt flexibel reageren op gebeurtenissen. Je hebt helpende verwachtingspatronen, waardoor je anderen in het algemeen met (zelf)vertrouwen tegemoet treedt. Zijn je schema’s disfunctioneler, dan kun je wantrouwen, overgevoeligheid of andere klachten ontwikkelen.

Het verschil tussen schema’s en modi

Als je vanuit je schema’s in zo’n heftige reactie terechtkomt, dan noemt de schematherapie dat een “modus”. Schema’s zijn de onderliggende gevoelige plekken, een modus is een tijdelijke toestand waarbij je in een typische (emotionele of gedrags-) reactie schiet. Terwijl je in een modus zit, kunnen meerdere schema’s actief zijn. Zo’n toestand kun je vrij makkelijk leren herkennen bij jezelf. Zo kan je in een kindmodus terechtkomen (verdrietig, bang, boos, opstandig, of blij), in een oudermodus (beschuldigend, veeleisend, of zelfs straffend naar jezelf toe), of in een copingmodus (o.a. weglachen, bagatelliseren, vermijden, overschreeuwen, aanvallen).

Lees verder op onze blog: https://www.psycholoogopafstand.nl/nieuw-licht-op-schematherapie/

Met Psycholoog op Afstand (POA) bieden we al sinds 2009 online therapie waar ook ter wereld in eigen taal. ✅ Geen wachtlijsten en kosteloze kennismaking! 👉 Check: www.psycholoogopafstand.nl

#schematherapie #onlinepsycholoog #psycholoogopafstand #onlineschematherapie